Gaindegiaren Piriniotako ikerketa sozio ekonomikoak argi erakusten du Baxe Nabarre, Xiberua eta Nafarroako 103 herrietako egoera eta dinamika sozio-ekonomikoak alde ezkor batzu dituela: populazioaren galera, zahartzea edo zerbitzuen desagertze prozesua, besteak beste.

“Gipuzkoa” esatean zer datorkigu burura? Momentua eta pertsonaren arabera hamaika erantzun etor litezke (Erreala, Donostia eta bere hondartzak, danborrada eta bixigu-txuleta janak…) eta erantzun gehienen oinarrian marketing egitasmo zahar edo berriagoen oihartzuna sumatuko dugu. Nago, ordea, Gipuzkoa zer den erantzun ahal izateko ezinbestekoa dela lurraldearen ezagumendu geografikoa, bai espazio fisikoari dagokiona, bai giza espazioari dagokiona (gizartea, ekonomia, egitura instituzionala…).

Herrialde garatuetan, mendiko eskualdeak errealitate sozioekonomiko periferikoak bezala bilakatu dira. Aspaldidanik (eta are gehiago azken mendean), beraien ezaugarri geografikoek (orografia, altuera, klima, e.a.) mugatu dituzte erabat bere konexioak garapen ekonomikoaren zentro eta ardatz nagusiekin. Hori dela eta, garapen ekonomiko dinamika nagusietatik kanpo geratu izan diren eskualdeak dira, gainbeherakada mantso baina geldiezin batean murgildu direlarik.